मेघसृजन

कॉग्नीटिव्ह बिहेवियरल थेरपी ( Cognitive behavioral therapy) म्हणजे काय ? CBT चे प्रकार आणि ही थेरपी कोणकोणत्या समस्यांवर उपयोगी ठरते, पाहूया या लेखातून! आपली विचार करण्याची पद्धती , आपले अनुभव त्यातून आपण काढलेले निष्कर्ष , आपल्या श्रद्धा-भावना-दृढविश्वास , यांचा परिणाम आपल्या वर्तनावर होत असतो. विचार , भावना यात काही   बिघाड निर्माण झाल्यास आपले मानसिक संतुलन बिघडते. मग विचार आणि भावनांतील हे संतुलन राखण्यासाठी काय करता येईल ? मानसिक तणाव , नैराश्य , निद्रानाश ,   Anxiety, mood swings अशा मानसिक, भावनिक समस्यांवर उपाय करण्यासाठी समुपदेशक किंवा मानसोपचारतज्ज्ञ जी पद्धत वापरतात ती म्हणजे   कॉग्नीटिव्ह बिहेवियरल थेरपी ( Cognitive behavioral therapy) . आज आपण या प्रभावी पद्धतीबद्दल थोडक्यात जाणून घेणार आहोत. आपल्या विचारातील , भावनांमधील नकारात्मकता शोधून तिच्यावर सकारात्मक काम करण्याचे तंत्र म्हणजे कॉग्नीटिव्ह बिहेवियरल थेरपी ( Cognitive behavioral therapy) . या तंत्रामुळे आपण आपले विचार , भावना तर सोडाच पण वर्तन देखील बदलू शकतो. पण यासाठी खूप कष्ट घेण्याच...

नात्यातील Red flags बद्दल हल्ली सगळीकडेच चर्चा होताना दिसते. पण Red flags म्हणजे नक्की काय ? ते कसे ओळखायचे आणि Red flags सह नातं टिकवता येतं की नात्यातून बाहेर पडणं हाच एक उपाय असतो ? जाणून घेण्यासाठी लेख शेवटपर्यंत नक्की वाचा. लाल रंग म्हणजे धोक्याचं प्रतिक. त्याच अर्थानं नात्यात Red flags हा शब्द वापरला जातो. ट्रॅफिकचा red सिग्नल लागल्यावर आपण थांबतो , तसंच नात्यातही आपल्याला काही सिग्नल मिळतात. जे सांगतात की, हे नातं आपल्यासाठी चांगलं ठरणार नाही. मुळात एकदा नातं जोडलं की , ते जन्मोजन्मी टिकवण्याच्या आपल्या संस्कृतीत नात्यातील Red flags बद्दल बोललं जाणं हीच मोठी क्रांती आहे. कारण आपला सगळा खटाटोप नातं टिकवण्यासाठी , वाचवण्यासाठीच चाललेला असतो. पण हल्ली नात्याच्या बाबतीतही आपला दृष्टीकोन बदलत आहे, ही नक्कीच स्वागतार्ह बाब आहे. एखाद्या व्यक्तीला नात्याचं महत्वच कळत नसेल , तर अशा व्यक्तीसोबत दीर्घकाळ नात्यात राहिल्याने आपल्या शारीरिक , मानसिक आरोग्यावर परिणाम होतोच. शिवाय करिअर , आर्थिक स्थैर्य , जीवनातील आनंद, समाधान यांनाही सुरुंग लागतो. एका नात्याचा परिणाम इतर...

आयुष्यात प्रत्येकालाच कशा ना कशाची चिंता लागून राहिलेली असते. कसलीच चिंता नाही असा मनुष्य शोधूनही सापडणार नाही. कुणाला शिक्षणाची , कुणाला नोकरीची , कुणाला लग्न होत नाही त्याची , कुणाचं कुटुंबीयांसोबत पटत नाही त्याची. दररोज घडणाऱ्या छोट्या-मोठ्या गोष्टी आपल्या चिंतेत नवी भर टाकत असतात. आज ऑफिसमध्ये कुणी काही बोललं. घरात वाद झाले. आर्थिक फटका बसला. व्यवसायात कुणी फसवणूक केली. अशा मोठ्या घटना तर पार आपल्याला हादरवून टाकतात तेव्हा चिंता वाढते. वाढलेली ही चिंता सावलीसारखी आपल्या पाठीशी चिकटून राहते. मग जिथे जाईल तिथे आपल्याला चिंता दिसायला लागते. यात - त्यात प्रत्येकात!   चिंता किंवा काळजी वाटणं ही तशी फार सामान्य गोष्ट आहे. पण , हीच चिंता जेव्हा पाठ घेते तेव्हा मात्र ती फक्त एक भावना न राहता रोग बनून जाते. अति तिथे माती होतेच. अति चिंता जेव्हा तुमच्या प्रत्येक गोष्टीवर परिणाम करते, तुमच्या दैनंदिन कामात लुडबुड करते, तुमचा ताबा घेते, तेव्हा तिला Anxiety disorder म्हणतात. तुम्हाला नेहमीच कशा ना कशाची चिंता वाटत असेल , त्यामुळे तुम्हाला भीती वाटणे , घाम फुटणे , अंग थरथरण...

कल्पना करा की , तुमचं मन म्हणजे एक बाग आहे. या बागेत आनंद , आशा , उत्साह , प्रेम , कृतज्ञता , अशी विविध रंगाची फुलझाडं फुललेली असतात. पण , तुम्ही जर या बागेकडं लक्षच दिलं नाही. त्याची मशागत केली नाही, खतपाणी घातलं नाही तर काय होईल ?   तर त्यात तणाव , राग , अपयश , दु:ख, चिंता , भीती , चिडचिड अशा नकारात्मक भावनांचं तण माजेल आणि तुमच्या बागेचं सौंदर्यच नाहीसं करून टाकेल. बागेचं सौंदर्य जपण्यासाठी जसं खतपाणी आणि मशागत आवश्यक तसंच मनाचंही आहे. दररोज घडणाऱ्या छोट्या-मोठ्या गोष्टी , तणावपूर्ण घटना , वाद , कामाचा अतिरिक्त ताण , कौटुंबिक कलह, ऑफिसमधील हेवेदावे, दु:खद प्रसंग या सगळ्यातून मनात नकारात्मक भावना साचत जातात. या नकारात्मक भावना ओळखून त्यांच्यावर काम केलं तरच आपल्या मनाचं सौंदर्य आणि परिणामत: आपल्या जीवनाचं सौंदर्य टिकून राहतं. मग मनाची मशागत कशी करायची ? नको असलेल्या, नकारात्मक घातक भावनांचा निचरा कसा करायचा? थोडक्यात मनाचं Negative detox कसं करायचं जाणून घेण्यासाठी संपूर्ण लेख नक्की वाचा. एकदा Negative detox केलं म्हणजे संपलं आपलं काम असं होत नाही. जसं ...